چرا برندسازی قهوه برگ برندهی شماست؟
در صنایعی که محصولات از نظر کیفی بسیار به یکدیگر شبیه هستند و مخاطبها توان تمایز بین محصولات رقبا را ندارند، دیگر محصولات به تنهایی قادر نیستند توجه مخاطبان را جلب کنند. بنابراین صاحبان کسبوکار نمیتوانند اطمینان داشته باشند که آنچه تولید میکنند به راحتی در سبدهای خرید قرار خواهد گرفت. چه برسد به آنکه اگر روزی مخاطبانشان قفسهها را خالی از محصولات آنها ببینند، برایشان صبر کنند! وقتی بازار پر از محصولات مشابه است، چرا مشتری از بین تمام گزینهها باید محصول شما را انتخاب کند؟ پاسخ این سوال در توضیح “ژان نوئل کاپفرر” است. این استاد بازاریابی و برندینگ با اشاره به این چالش که امروزه بیش از گذشته محصولات به یکدیگر نزدیک و شبیه شدند، عصر حاضر را، “عصر تشابه” نامید. در بازار امروز، قهوه هم از این دست محصولات است. دیگر این دانههای خوش عطر و بو به تنهایی نمیتوانند دل عاشقان خود را به دست آورند. حتی قهوهخورهای حرفهای هم فقط با اِتکا به محصولات توان تشخیص و تمایز انواع برندهای قهوه را از یکدیگر ندارند. البته که این حرف به هیچ وجه به معنی کاستن تأثیر محصول نیست. نباید از اهمیت طعم، عطر، فرایند تولید و … یک قهوه چشمپوشی کرد اما اگر قصد ورود به بازار قهوه را دارید و پشتتان فقط به محصولتان گرم است، بسیار حیاتیست که بدانید که ساشههای قهوه، شما را برندهی بازی کسبوکار نمیکنند اما هویت برند قهوهی شما، برگ برندهتان میتواند باشد! و این همان راه نجاتیست که برندسازی قهوه پیش روی شما میگذارد. در این مقاله نگاهی داریم به آنچه در مسیر برندسازی قهوه طی میشود تا بدانید به چه دلیل روی طراحی هویت برند قهوه باید سرمایهگذاری کرد.
در گام صفر برندسازی قهوه چه میگذرد؟
برندسازی هر پروژه بر اساس یک مدل انجام میشود. توجه به این نکته مهم است که وقتی از برندسازی مدلمحور صحبت میکنیم، نباید این طور برداشت شود که تمام پروژههای برندسازی فقط با یک مدل انجام میشوند. در آژانس برندسازی THE در قدم اول براساس سنجش پارامترهایی مشخص، مدلِ مورد استفاده برای برندسازی قهوه تعیین میشود. مدل انتخاب شده، ساختار و جهت پژوهش را تعیین میکند. تعیین جامعه آماری، روش پژوهش و سوالات همگی براساس مدل مشخص شده انجام میشود. از این رو به جای استفاده از عبارت “تحقیقات بازار” این پژوهشِ مدل محور، “پژوهش برند” نامیده میشود و یکی از تمایزهای آژانس برندسازی THE انجام تحقیقات برندها بر اساس مدل متناسب با هر پروژه است.
چطور به قلب تحقیقات بازار قهوه باید رفت؟
در تحقیقات بازار قهوه به دو بُعد توجه میشود:
1. محصول
توجه به محصول در تحقیقات بازار شامل سنجش ویژگیهای محصول، طعم موردعلاقه مصرفکنندگان، شناسایی ترجیحات خرید، نحوه مصرف و … میشود.
2. هویت
با توضیحاتی که در مقدمه آورده شد به خوبی مشخص است که چرا در پژوهش برند قهوه، باید به دنبال کشف لایههای خودابرازی و احساسی مصرفکنندگان بود و جایی ویژه به هویت اختصاص داد.
استفاده از روشهای کمی در تحقیقات بازار به منظور اندازهگیری و سنجش است. برای مثال برای دانستن سهم بازار نستله یا میزان رضایت مردم از جاکوبز از روشهای کمی استفاده میشود اما رویکرد اصلی در تحقیقات برندسازی قهوه به دست آوردن نگرشهاست. ما به دنبال رسیدن به تصویر ذهنی مخاطبان هستیم بنابرین باید علاوهبر روشهای پژوهشی کیفی، پژوهش کمی را نیز مدنظر قرار دهیم.
آیا در تحقیقات بازار قهوه به محصول و هویت به یک اندازه باید توجه کرد؟
در انجام تحقیقات بازار هر پروژه برندسازی، پرداختن به یک بخش سهم بیشتری دارد. دو متغیر مهمی که تعیین میکنند که چقدر از سهم پژوهش را باید به محصول اختصاص داد و چه میزان به هویت اختصاص پیدا میکند: “میزان رقابت در صنعت” و “مخاطبان” است. در صنعتی مثل قهوه که سطح رقابت بالاست، مصرفکنندگان حرفهای هستند و برندهای شناختهشدهی خارجی مثل نسکافه، نستله و … در بازار حضور دارند، لازم به ورود به لایههای سختتر و پیچیدهتری از هویت است و نمیتوان فقط به پرداختن به لایه کارکردی اکتفا کرد. به همین منظور در تحقیقات بازار قهوه در آژانس برندسازی THE از روش پژوهش آمیخته که هر دو روش کمی و کیفی را در برمیگیرد، استفاده شد. متغیر دیگری نیز وجود دارد که میزان عمیق شدن در فرایند برندینگ را مشخص میکند و آن “کشش سازمان” است. فرض کنید نتایج پژوهش یک ویژگی شخصیتی را نشان میدهد که هم موردنیاز مخاطبان است و هم رقبا به سمتش نرفتهاند، در نتیجه بِکر مانده است اما منابع انسانی، مالی و … سازمان اجازهی حرکت سازمان به سمت آن هویت را نمیدهد.
حرکت به سمت تدوین استراتژی برند قهوه
1. رصد رقبا
استراتژی رقبا را از منظرهای مختلف نظیر رصد استراتژی توزیع، قیمتگذاری و … باید رصد کرد اما از منظر برندسازی آنچه در نوشتن استراتژی برند بسیار مهم است، رصد هویت رقباست. مهم است که یک برند تازه وارد قهوه، پیش از ورود به بازار از هویت رقبای خارجی و داخلی خودش اطلاع داشته باشد. برای مثال باید بداند که نستله روی چه هویتی کار میکند؟ یا نسپرسو روی چه هویتی سوار شده است؟ و … شناسایی هویت رقبا، برای یک برند تازه وارد قهوه برای رسیدن به پاسخ این پرسش مهم است که “با توجه به هویتهای رقیبان در بازار من چه هویتی را میتوانم به خود اختصاص دهم؟”
2. طراحی هویت
با شناسایی هویت رقبا و نتایج تحقیق در کنار هم، نوبت به طراحی هویت میرسد. پیش از طراحی هویت دو موضوع باید مدنظر قرار داده شود: نقاط تشابه/POP (Point Of Parity) برند قهوهای که درصدد هستید تا به بازار معرفی کنید حتما باید POP داشته باشد. نمیشود مدعی شوید که قهوهی شما هیچ شباهتی به سایر قهوهها ندارد! برای مثال از آنجایی که فوائد کارکردی تمام قهوهها باعث بالا رفتن انرژی، رفع خستگی و … میشود، محصول شما نیز باید به این فوائد اشاره کند. نقاط تمایز / POD (Point Of Difference) بعد از درنظر گرفتن POP و هویت رقبا، در یک چهارچوب هویتی به طراحی POD پرداخته میشود تا بتوان برای برند مدنظر جایگاهسازی کرد.
اگر جای برند قهوه در برند بوک نیست، پس کجا باید باشد؟
بعد از طراحی هویت برند قهوه، نوبت به انتقال آن هویت به ذهن مخاطبان میرسد. این نقطهی شروع نوشتن مارکتینگ پلن است. مارکتینگ پلن یا برنامه بازاریابی برند قهوه باید دو ویژگی اصلی داشته باشد:
1. در راستای هویت برند باشد
با نگاه به برنامههای ارتباطی برند قهوه باید بتوان تمایز را تشخیص داد. آنچه ایونتها، رخدادها، انتخاب سفیران برند، انتخاب رسانهها و … را متمایز میکند توجه به هویت برند در استراتژی بازاریابی برند است. برای مثال برند قهوهای که هویتش بر پایه رابطه شکل گرفته است، اگر در برنامههای بازاریابی خود قصد برگزاری یا اسپانسری برای یک همایش را دارد باید به سراغ همایشهایی برود که مرتبط با موضوع ارتباطات است.
2. ارزش ویژه برند را افزاش دهد
ارزش ویژه برند مجموعهی داراییها و تعهداتی است که با نام و نماد برند مرتبط است و به ارزش ایجاد شده توسط یک محصول برای شرکت یا مشتریانش اضافه یا کم میشود. “دیوید آکر” آگاهی از برند، تداعی برند، کیفیت ادراک شده و وفاداری به برند را داراییهای اصلی برند معرفی میکند. با توجه به این تعریف در مارکتینگ پلنِ برندِ قهوه باید به بالابردن ارزش ویژه برند نگاه ویژه داشت.
ورود برند جدید قهوه، آری یا خیر؟
اکنون که به انتهای مقاله برندسازی قهوه رسیدید، ممکن است ذهن شما درگیر یک سوال متداول شده باشد که قصد داریم به عنوان جمعبندی به آن پاسخ دهیم: “با وجود این تعداد برند قهوه آیا هنوز ممکن است که به عنوان یک برند قهوهی جدید به بازار ورود کرد یا همهی هویتها اِشغال شده است؟” در پاسخ به این سوال میگوییم اگر انسان در طول زمان نیازهای ثابتی داشت، دیگر جای برای ورود برندهای جدید به بازار نبود اما تغییر نسل و به وجود آمدن نیازهای جدید، برندهایی با هویتی متمایز را میطلبند. برندهایی که بتوانند به نیازهای جدیدتر انسانها پاسخ دهند. بنابراین باید گفت بله، برای گرفتن سهم بازار برای برندهای تازه نفس جا هست و این چرخه از حرکت باز نایستاده است.